Rządowy projekt dotyczący weryfikacji prawa do świadczeń dla cudzoziemców w Polsce wprowadza nowe zasady przyznawania wsparcia finansowego, które mają na celu powiązanie tych świadczeń z aktywnością na rynku pracy oraz nauką dzieci w polskich szkołach. Dokument ten zawiera również propozycje zmian w wypłacie świadczenia Dobry Start, które mają być uzależnione od aktywności zawodowej cudzoziemców lub ich statusu ubezpieczeniowego.
Zmiany w ustawie dotyczącej świadczeń rodzinnych
Nowelizacja ustawy, opublikowana przez Rządowe Centrum Legislacji, ma na celu wprowadzenie bardziej restrykcyjnych kryteriów przyznawania świadczenia 800 plus dla cudzoziemców z krajów trzecich. Zgodnie z projektem, prawo do tego świadczenia będzie zależne od aktywności zawodowej jednego z rodziców oraz uczęszczania dzieci do polskiej szkoły. Ministerstwo wskazało, że celem tych zmian jest zapewnienie, by cudzoziemcy posiadający legalny pobyt w Polsce nie opierali swojego utrzymania wyłącznie na świadczeniach socjalnych.
System weryfikacji zamieszkania i zatrudnienia
Projekt przewiduje, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał możliwość comiesięcznej weryfikacji spełniania przez cudzoziemców warunków zamieszkania w Polsce. Weryfikacja ta będzie dokonywana w oparciu o dane z rejestru prowadzonego przez Straż Graniczną. Ponadto, aby uzyskać świadczenie Dobry Start, cudzoziemcy będą musieli wykazać aktywność zawodową lub posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.
Zmiany w ewidencji ludności
W projekcie ustawy zaproponowano także zmiany dotyczące ewidencji ludności, które obejmują obowiązek osobistego stawiennictwa przy nadawaniu numeru PESEL, z wyłączeniem dzieci urodzonych w Polsce. Ma to na celu weryfikację faktycznego pobytu dzieci, na które składane są wnioski o świadczenia.
Przedłużenie legalnego pobytu dla obywateli Ukrainy
Jednym z kluczowych punktów projektu jest przedłużenie legalności pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym, do 4 marca 2026 roku. Zmiany te obejmują również przedłużenie ważności dokumentów pobytowych oraz wiz krajowych. Dodatkowe środki mają na celu uszczelnienie systemu wsparcia oraz likwidację niektórych nadzwyczajnych rozwiązań.
Preferencje podatkowe i inne zmiany
Projekt zakłada również przedłużenie do końca 2026 roku preferencji podatkowych dla obywateli Ukrainy, które obejmują m.in. zwolnienia z podatku PIT dla otrzymanej pomocy humanitarnej. Wprowadzono również zmiany mające na celu usprawnienie systemu rejestracji cudzoziemców, w tym obowiązek rejestrowania danych z dokumentów przekraczających granice oraz pobierania odcisków palców.
Ograniczenia i zakończenie prac nad projektem
Projekt określa termin zakończenia przyjmowania uchodźców wojennych do ośrodków zbiorowego zakwaterowania na 31 października 2025 roku, z pewnymi wyjątkami dla grup wrażliwych. Przewiduje się również rozszerzenie przesłanek do odmowy przyznania zezwolenia na pobyt czasowy, jeśli cudzoziemiec złożył fałszywe informacje.
Kolejne zmiany dotyczą systemu uproszczonego uznawania kwalifikacji lekarzy spoza UE, co ma na celu zapobieganie napływowi cudzoziemców, którzy mogliby zależeć głównie od polskich świadczeń socjalnych. Projekt został opracowany po zawetowaniu przez prezydenta nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, podkreślając konieczność pracy w Polsce jako warunku otrzymania świadczeń.